Tadeusz Kusion (1914 – 2006), uczestnik kampanii wrześniowej w 1939 r., żołnierz Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej ps. Zawalski, Gołąb, Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość", więzień polityczny w latach 1946 – 1956, porucznik Wojska Polskiego – Pamiętamy w 10. rocznicę śmierci.
Tadeusz Kusion urodził się 28. 01, 1914 r. jako syn Aleksandry z d. Bobrych i Jana w Rudzie Kameralnej w pow. brzeskim. W latach 1937 – 1939 odbywał służbę wojskową i ukończył Szkołę Podoficerską w Radzymnie. Po wybuch II wojny światowej w 1939 r. został zmobilizowany, skierowany do 5 Dywizji Taborów w Bochni. Brał udział w kampanii wrześniowej walcząc z agresorem niemieckim w Armii „Kraków” na szlaku od Bochni do Chełma w woj. lubelskim. Po połączeniu tej armii z Armią „Lublin” uczestniczył w bitwie pod Kockiem pod dowództwem gen. Z. Kleberga. Po kapitulacji pod Janówką dostał się do niewoli niemieckiej, do obozu w Biłgoraju. Z obozu zbiegł dzięki pomocy Karoliny Kanty, z którą zawarł związek małżeński w 1942 r. W latach 1940 – 1945 pod pseudonimem „Gołąb” działał w konspiracyjnej placówce „Zygmunt” Związku Walki Zbrojnej, od 1942 r. w Armii Krajowej w Zakliczynie w obwodzie Brzesko. Pełnił funkcję dowódcy plutonu i brał udział w werbowaniu i szkoleniu żołnierzy, w gromadzeniu broni, w patrolach zwiadowczych i ubezpieczeniowych, w akcjach dyscyplinarnych itp. Ponadto od kwietnia 1944 r. do 17. 01. 1945 r. współdziałał z Oddziałem Partyzanckim AK Józefa Toczka ps. „Topór”, z którym brał udział w następujących akcjach: 21.06. 1944 r. w Lesie Bilskim w zasadzce i likwidacji komendanta żandarmerii niemieckiej w Czchowie, latem 1944 r. w zasadzkach i uderzeniach na niemieckie transporty na serpentynach szosy w Posadowej i Dąbrowie, 16. 01. 1945 r. w Wiesiółce w akcji pod kryptonimem „Mosty” i rozbiciu niemieckiego oddziału saperów, zdążającego do wysadzenia zapory wodnej w Rożnowej.
Po wojnie pracował na gospodarstwie rolnym i działał w organizacji antypaństwowej Zrzeszeniu "Wolność i Niezawisłość" w Zakliczynie. 25. 08. 1946 r. został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa i osadzony w więzieniu w Krakowie przy ul. Montelupich. Aresztowano go ponieważ zarzucano mu, że był dowódcą oddziału "Armia Wyzwolenia" czasowo podporządkowanego Inspektoratowi Tarnowskiemu Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość". Wyrokiem Sądu Wojskowego z 16. 01.1947 r., któremu przewodniczył Julian Polan-Haraschin, został skazany na karę śmierci (wyrok ten został unieważniony 22.04. 1993 r.). Postanowieniem Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie z 11.03. 1947 r. na mocy ustawy o amnestii z 22. 02. 1947 r. karę złagodzono do 15 lat więzienia. Postanowieniem Sądu Wojewódzkiego w Krakowie Wydzial Iva Karny z 19. 05. 1956 r. na mocy ustawy o amnestii z 27. 04. 1956 r. karę złagodzono do 10 lat więzienia. Od 6. 06. 1946 r. do 7.08. 1956 r. był więziony w Rawiczu – przez 9 lat i 11 miesięcy. W tym czasie jego żona z dziećmi była w bardzo ciężkich warunkach materialnych. Wrócił z więzienia ze zniszczonym zdrowiem i przez lata PRL-u był uważany za obywatela drugiej kategorii. Pracował 3 lata w stolarni mebli w Brzesku, potem 10 lat w zakładzie T.O. S w Krakowie jako lakiernik samochodowy.
W 1959 r. zamieszkał wraz z rodziną w Wieliczce. W 1969 r. przeszedł na emeryturę. Od 1984 r. prowadził własny Zakład Lakierniczy w Wieliczce. Był członkiem Stronnictwa Demokratycznego i od 1974 r. Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBoWiD), gdzie przez trzy kadencje był członkiem Zarządu i przez wiele lat członkiem pocztu sztandarowego. Po 1989 r. należał do Koła Wieliczka Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Był także członkiem Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego w Krakowie.
Za walkę o wolność Ojczyzny był wielokrotnie odznaczany: Krzyżem Armii Krajowej i Medalem Wojska po raz 1,2,3, 4 w 1948 r., Medalem za udział w Wojnie Obronnej 1939 (1986 r.), Złotym Krzyżem Zasługi (1988 r.),Odznakę Honorową Akcji Burza, Krzyż Partyzanci (1990 r.)Odznaką Weterana Walk o Niepodległość (1995 r.), Krzyżem Więźnia Politycznego (1998 r.). W 1992 r. otrzymał stopień podchorążego, a w 2000 r. stopień porucznika Wojska Polskiego.
Tadeusz Kusion zmarł 27. 06. 2006 r. Pochowany został na wielickim cmentarzu w grobie rodzinnym w kwaterze 9 a. Pozostawił żonę Karolinę i dzieci: Tadeusza, Zdzisława, Elżbietę oraz opracowanie swojego autorstwa pt. „Wspomnienia z lat 1939 – 1989”, które udostępniła autorce niniejszego tekstu jego wnuczka Sabina Stawarczyk. Niniejszy biogram opublikowałam w „Biblioteczce Wielickiej”, zeszyt 47 (2006), str. 27 - 28. Informacje na Jego temat znajdują się w książce "Skazani na karę śmierci przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie w latach 1946 – 1955" (IPN, Kraków 2008).
Opracowała Jadwiga Duda
